Ocena cyklu życia budynku, czyli LCA (Life Cycle Assessment), jest techniką mającą na celu ograniczenie negatywnego wpływu budynku na środowisko, poprzez analizę i ocenę potencjalnych zagrożeń. Istotą tej metody jest nastawienie nie tylko na ocenę wyniku końcowego, ale także oszacowanie konsekwencji całego procesu, czyli budowy, eksploatacji i rozbiórki budynku. Najczęściej spotykana definicja, sformułowana przez Program Środowiskowy Narodów Zjednoczonych (UNEP) brzmi: LCA jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób wywiera na środowisko podczas całego życia, poprzez wzrost efektywnego zużycia zasobów i zmniejszenie obciążeń środowiska. Ocena wpływu na środowisko może być prowadzona zarówno dla wyrobu, jak i dla jego funkcji. LCA jest traktowana jako „analiza od kołyski do grobu”. Podstawowymi elementami LCA są:
• Zidentyfikowanie i ocena ilościowa obciążeń wprowadzanych do środowiska, tj. zużytych materiałów i energii, oraz emisji i odpadów wprowadzanych do środowiska.
• Ocena potencjalnych wpływów tych obciążeń.
• Oszacowanie dostępnych opcji w celu zmniejszenia obciążeń.
Rysunek 15.4 Fazy cyklu życia materiałów budowlanych
Cykl życia każdego budynku lub materiałów budowlanych obejmuje cztery fazy:
• Pozyskanie surowców: wydobycie i przetwarzanie;
• Produkcja: wytworzenie prefabrykatów, półproduktów, montaż obiektu;
• Użytkowanie: eksploatacja, utrzymanie, naprawy;
• Końcowe zagospodarowanie: rozbiórka, recykling, utylizacja odpadów.
We wszystkich fazach występuje także dostawa i zużycie energii, natomiast w niektórych fazach i pomiędzy nimi występuje transport. W każdej fazie poszczególne, charakterystyczne dla niej procesy generują określone koszty i są przyczyną różnego rodzaju emisji, a każdy rodzaj emisji w specyficzny sposób oddziałuje na środowisko. Budynek ekologiczny lub zrównoważony to taki, który można opisywać czterema R:
• Reduce – zmniejszenie zużycia materiałów budowlanych, zasobów naturalnych i energii do wzniesienia budynku,
• Reuse – ponowne użycie tam, gdzie jest to możliwe materiałów konstrukcyjnych,
• Recycle – odzysk materiałów, których używamy do budowy i używanie ich w trakcie wznoszenia budynku,
• Renewable – odnawialność energii, z której korzystamy (zasoby i nośniki odnawialne) oraz używanie komponentów z odnawialnych surowców.
Należy także pamiętać o wielu aspektach energii, którą będziemy wykorzystywać. Dzieli się ona bowiem na 3 gałęzie:
• Energię wbudowaną – skumulowaną w budynku w czasie jego wznoszenia, w postaci energii zużytej do produkcji materiałów, transportu, procesów wbudowywania oraz energia niezbędna do przeprowadzenia remontów i konserwacji.
• Energię eksploatacyjną – energię zużywaną w czasie użytkowania na ogrzewanie, wentylację, klimatyzację, oświetlenie.
• Energię przetworzenia – niezbędną w procesie rozbiórki obiektu i zagospodarowania odpadów.