Kluczowy wpływ na bilans energetyczny budynku może mieć jego lokalizacja i orientacja, głównie ze względu na promieniowanie słoneczne. Budynki powinny być lokalizowane na działce w taki sposób, aby:

• Maksymalnie wykorzystać zyski od promieniowania słonecznego,

Rysunek 4.1 Porównanie procentowego udziału strat ciepła w budynku tradycyjnym i energooszczędnym standardzie NF15

Rysunek 4.2 Przykładowe rozmieszczenie budynków w sposób ograniczający ich wzajemne zacienianie

• Nie powodować wzajemnego niekorzystnego zacieniania,
• Ograniczyć ryzyko przegrzewania w okresie letnim,
• Wykorzystać korzystne naturalne elementy zacieniające,
• Zmniejszyć niekorzystne oddziaływanie wiatru i nie przyczyniać się do powstawania lokalnych przeciągów.

Rysunek 4.3 Wykorzystanie roślin okresowo zielonych do zacienienia budynku

Czy wiesz, że?
Osłony zamontowane na zewnątrz budynku są dwa razy bardziej skuteczne od wewnętrznych.

Natura także może sprzyjać w kreowaniu otoczenia pozytywnie wpływającego na nasz budynek. Wysokie drzewa liściaste po południowej stronie budynku latem, kiedy ich liście zacieniają budynek, chronią przed przegrzewaniem, zaś zimą, gdy je tracą, umożliwiają dostęp promieniowania słonecznego generującego zyski cieplne.

Dobierając orientację budynku powinniśmy to robić w taki sposób, aby:

• Główne okna skierowane były od południowo- wschodniego do południowo-zachodniego (umożliwiając zyski od słońca),
• Południowe, wschodnie i zachodnie okna wyposażone były w elementy zacieniające, najlepiej ruchome (rolety, żaluzje czy specjalne systemy) lub też stałe (wykorzystując okapy, balkony, elementy dachu),
• Rodzaj szyb oraz rozmiar przeszkleń był dostosowany do orientacji i panującego klimatu,
• Zwiększyć możliwość pozyskiwania energii przez układy aktywne montowane np. na dachu (jak panele fotowoltaiczne),
• Zwiększyć wykorzystanie oświetlenia dziennego.


Natura także może sprzyjać w kreowaniu otoczenia pozytywnie wpływającego na nasz budynek. Wysokie drzewa liściaste po południowej stronie budynku latem, kiedy ich liście zacieniają budynek, chronią przed przegrzewaniem, zaś zimą, gdy je tracą, umożliwiają dostęp promieniowania słonecznego generującego zyski cieplne.

Są to uwagi szczególnie ważne, gdyż często mamy wpływ na te decyzje – każdy projekt budynku energooszczędnego musi być traktowany indywidualnie, biorąc pod uwagę panujące warunki, stawiające możliwości i ograniczenia. Nawet kupując gotowy projekt domu energooszczędnego musimy właściwie wpasować go w przestrzeń działki, którą tak gospodarujemy, aby zostało spełnione możliwie jak najwięcej punktów decydujących o pozytywnym wpływie na efektywność energetyczną. Z drugiej strony zbyt rygorystyczne stosowanie zaleceń dotyczących prawidłowej orientacji budynku lub lokalizacji przeszkleń może doprowadzić do pogorszenia jakości projektu architektonicznego i walorów użytkowych. Przykładem może tu być sypialnia lub pokój dzienny na północnej stronie. Z punktu widzenia efektywności energetycznej wielkość przeszkleń powinna być w takiej sytuacji możliwie jak najmniejsza. Jeśli zdecydujemy się na takie rozwiązanie pogorszymy w znacznym stopniu walory użytkowe pomieszczeń i spowodujemy, że przebywanie w nich może nie być „przyjemne”. Warto pamiętać, że energooszczędny budynek to nie tylko zmniejszenie zużycia energii, ale i wysoka jakość oraz komfort życia.