Budowa domu w standardzie NF40 lub NF15 nie sprowadza się tylko do zdecydowania się na budowę własnego domu. Dużo uwagi przykładamy do tego, jakie będą jego ściany zewnętrzne. Jego konstrukcja jest zatem pierwszą decyzją, jaką musimy podjąć na drodze do wymarzonego domu. Co wybrać, aby spełnił on nasze wymagania? Jaka technologia oferuje wygląd, trwałość i izolacyjność cieplną i akustyczną, do których dążymy?

4.4.1. Technologia murowana

Jako materiał konstrukcyjny wykorzystuje się w niej bloczki o niskim współczynniku przenikania. W technologii tej najczęściej stosuje się ściany dwuwarstwowe, w których warstwę konstrukcyjną przykrywa izolacja, jej wybór zaś zależy od projektowanego standardu energetycznego i oczekiwanej grubości warstwy.

Zaletami technologii murowanej są przede wszystkim: dostępność materiału, małe ryzyko błędów budowlanych i duża trwałość. Wady, to natomiast możliwość prac murowych do -5°C i duża grubość muru. Ściany te buduje się jako dwu- lub trójwarstwowe, czyli bloczek konstrukcyjny + izolacja, bądź bloczek konstrukcyjny + izolacja + warstwa osłonowa (np. cegła klinkierowa).

Przy ścianach dwuwarstwowych trzeba zwrócić szczególną uwagę na izolację, gdyż zapewniając odpowiednią ochronę przez ucieczką ciepła i stosując jednocześnie tradycyjne materiały dochodzimy do momentu, w którym grubość tej warstwy powoduje problemy z jej stabilnością i może powodować pęknięcia lub odspojenia. Dlatego stosowane materiały izolacyjne powinny mieć możliwie jak najlepsze właściwości izolacyjne. Właściwości izolacyjne przegród murowanych zależą również od rodzaju zaprawy, dlatego warto stosować zaprawy cienkowarstwowe i ciepłochronne.

Materiały murowe stosowane w tej technologii są różnorodne, mogą to być:

• Cegły wapienno piaskowe (silikaty),
• Ceramika poryzowana (pustaki ceramiczne),
• Bloczki z betonu komórkowego (gazobetonowe).

Jakie są różnice, jak wybrać odpowiedni materiał?

Silikaty cechują się dobrą akumulacyjnością ciepła, co niestety wiąże się z dużym ciężarem. Są one odporne na przenoszenie dźwięków, mróz, ogień i zmienne warunki atmosferyczne. Zapewniają one jednocześnie korzystny mikroklimat i mają właściwości grzybobójcze. Dla zdrowia są przyjazne jeszcze z jednego powodu – jest to materiał o najmniejszej emisji promieniotwórczej spośród materiałów budowlanych. Są one cenione również za niską nasiąkliwość i przede wszystkim – niską cenę. Co do wad, materiał ten cechuje się kruchością, pracochłonnością technologii i wydłużonym czasem pracy spowodowanym mokrą technologią budowy. Ma do tego trochę niższą izolacyjność cieplną w porównaniu z innymi materiałami.

Ceramika również cechuje się dobrą akumulacyjnością ciepła, dobrze izoluje przed zimnem i jest trwała, odporna na niekorzystne warunki atmosferyczne czy ogień. Jej wady to głównie duży ciężar, pracochłonna technologia budowania i wydłużający się czas prac, spowodowany schnięciem ścian, gdyż są one wykonywane w technologii mokrej.

Beton komórkowy jest wartościowy ze względu na jego lekkość i paro przepuszczalność zapewniającą oddychanie ścian. Ma on również właściwości grzybobójcze i w stanie suchym – dużą odporność na mróz i ogień. Technologię wykorzystującą ten materiał cechuje krótki czas budowy, jednak trzeba uważać na kruchość elementów, żeby podczas robót ich nie zniszczyć. To, na co trzeba zwrócić uwagę przed decyzją o wyborze bloczków z betonu komórkowego to też fakt, że mają stosunkowo małą izolacyjność akustyczną z powodu swojej niewielkiej wagi. Trzeba je również zabezpieczać przed kontaktem z wodą, gdyż są nasiąkliwe, a wilgotne tracą odporność na mróz.

Czy wiesz, że?
Wybierając odmianę betonu warto zwrócić uwagę na liczbę ją charakteryzującą. Im wyższa (400, 500, 600, 700) – tym większa jest jego gęstość i jednocześnie gorsza ochrona przed ucieczką ciepła.

4.4.2. Technologia lekka drewniana

Technologia lekka drewniana jest szybkim i stosunkowo tanim rozwiązaniem – cena jest kilka pro cent niższa od ceny w technologii murowanej, jednak nie jest dosyć popularna między innymi ze względu na mentalność i krążące o niej mity. Domy te są budowane na drewnianym szkielecie, który składa się z gęsto rozstawionych słupków o przekroju kilku centymetrów, stężanych poszyciem zewnętrznym ze sklejki lub płyt OSB. Do połączeń stosowane są zaś gwoździe lub inne łączniki metalowe.

Prawidłowo zaprojektowana w tej technologii ściana składa się z kolejnych warstw, spośród których każda pełni określoną funkcję. Wymieniając od strony zewnętrznej będą to:

• Elewacja – walory estetyczne.
• Wiatroizolacja – uniemożliwia przepływ wilgoci i powietrza zewnętrznego do wnętrza ściany.
• Poszycie zewnętrzne, np. płyta OSB – zapewnia sztywność (stężenie konstrukcji) i zwiększa izolacyjność akustyczną.
• Termoizolacja.
• Drewniana konstrukcja nośna.
• Paroizolacja – uniemożliwia przepływ pary wodnej do wnętrza ściany.
• Opcjonalnie dodatkowa warstwa poszycia – zwiększa izolacyjność akustyczną i odporność ogniową.
• Poszycie wewnętrzne, np. płyta gips-kartonowa – zwiększa sztywność.

W budynkach energooszczędnych stosuje się dodatkową warstwę techniczną od strony wewnętrznej, znajdującą się przed paraizolacją. Zastosowanie warstwy technicznej o grubości 6-8 cm chroni paroizolację przed uszkodzeniem i umożliwia poprowadzenie w tej przestrzeni instalacji wewnętrznych.

Do zalet tej technologii możemy zaliczyć przede wszystkim krótszy czas budowy, który odbija się znacząco na zmniejszeniu kosztów robocizny, gdyż ekipa pracuje jedynie 2-3 miesiące. Technologia lekka drewniana zapewnia dobrą izolacyjność cieplną i akustyczną oraz zdrowy mikroklimat – polepsza się on dzięki wyeliminowaniu konieczności stosowania środków chemicznych, gdyż przygotowane w odpowiedni sposób drewno (strugane czterostronnie i poddane suszeniu) nie wymaga impregnacji.

Co do wad, największą są duże problemy z osiągnięciem wymaganej szczelności powietrznej. Jej osiągnięcie jest dużym wyzwaniem. Poza tym technologia ta jest mniej trwała w porównaniu do murowanych czy prefabrykowanych i nie ma możliwości rozciągnięcia jej w czasie. Jeśli nie mamy wystarczająco dużo pieniędzy na budowę całego domu od razu, może to przekreślać wybór tej metody. Ściany szkieletowe, składające się głównie z warstwy ocieplenia, nie mają możliwości akumulacji ciepła, więc ogrzewają się równie szybko jak wychładzają – po zostawione bez dopływu ciepła. Istnieje zatem potrzeba stosowania masywniejszych elementów gromadzących energię cieplną. Drewno konstrukcyjne wymagane do budowy konstrukcji musi być wysoko przetworzone, zaś w Polsce nie ma zaplecza produkującego odpowiedni materiał (hurtowni i składów budowlanych), w związku z tym trzeba go zamawiać z zagranicy. Co więcej, w budynku takim temperatura nie powinna nigdy spaść poniżej +5°C, co podczas dłuższej nieobecności w trakcie mroźnej zimy może okazać się kłopotliwe.

Po obliczeniu i akceptacji projektu nie można już nic zmieniać. Na przykład nie wchodzi w grę wycinanie otworów w elementach konstrukcyjnych, jak to zazwyczaj robi się w technologii tradycyjnej. Poza tym jest też wiele ograniczeń odnośnie do projektu samej konstrukcji – ograniczenie rozpiętości stropu do 4,5 m, obligatoryjne używanie wentylacji mechanicznej, czy pokrycia dachu jedynie gontem lub blachodachówką.

Rysunek 4.9 Przykład konstrukcji trójwarstwowej przegrody lekkiej drewnianej

4.4.3. Technologia prefabrykowana

Korzystna jest przede wszystkim dlatego, że większość prac związanych z produkcją konstrukcji wykonuje się w zakładzie, co gwarantuje jakość wykonania, a w konsekwencji zapewnia maksymalną szczelność i eliminuje mostki termiczne poprzez precyzję przy łączeniu i klejeniu paneli czy elementów konstrukcyjnych. Największym atutem jest chyba jednak szybkość budowy takiego domu. Dom prefabrykowany może powstać już w 3-5 dni, a w ciągu 3 miesięcy, licząc od początku prac ziemnych, możemy się już wprowadzać. Nie jesteśmy również ograniczeni porami roku, budowa taka może przebiegać nawet zimą. Problem może stanowić jedynie nieczęsta możliwość adaptacji projektu lub potrzeba użycia dźwigu i związane z tym zapewnienie miejsca na placu budowy oraz słabe rozpowszechnienie technologii, czyli fakt, że w ekipach wykonujących domy prefabrykowane wybierać bez końca nie możemy. Plusem jest także i to, że nie ma „niespodzianek” w trakcie realizacji, które możemy napotkać w trakcie tradycyjnej technologii budowy.

4.4.4. Technologie ekologiczne

Technologiami ekologicznymi są te, które wykorzystują ekologiczne materiały, które nie wymagają wysokiej energii wbudowanej. Jest to energia pokrywająca wzniesienie konstrukcji, produkcję materiałów, ich transport i wbudowanie, a także remonty i konserwację. Najbardziej dostępnym materiałem spełniającym te wymagania jest drewno. Budynek ekologiczny powinien pozostawić po sobie jak najmniejszy „ślad” w środowisku naturalnym.

4.4.5. Inne technologie

Na potrzeby budownictwa energooszczędnego można zastosować praktycznie każdy typ konstrukcji wykonywany w budownictwie standardowym. Warunkiem jest osiągnięcie odpowiedniej izolacyjności cieplnej i likwidacja mostków cieplnych. Możliwe jest zatem budowanie domu na konstrukcji żelbetowej monolitycznej czy konstrukcji szkieletu stalowego.