Jeżeli korzystamy z energii słonecznej nie wykorzystując dodatkowej energii z zewnątrz, mówimy wtedy o pasywnym systemie słonecznym. W budynkach energooszczędnych polega on na zastosowaniu odpowiedniej architektury słonecznej do maksymalizowania zysków od promieniowania słonecznego. Zagadnienie to szerzej omówione jest w rozdziale 7 – okna.

Systemy pasywne możemy podzielić na dwa rodzaje:

System zysków bezpośrednich
Najprostszy pasywny system grzewczy, polegający na bezpośredniej penetracji promieniowania słonecznego do wnętrza domu przez okna. Energia ta jest pochłaniana i magazynowana w ścianie i podłodze, a następnie częściowo oddawana do powietrza wewnętrznego, podnosząc jego temperaturę.

System zysków pośrednich
Zmiany temperatury wewnętrznej w skutek działania systemu zysków bezpośrednich, mogą być czasami na tyle duże, że będą powodować dyskomfort cieplny wewnątrz budynku. Sposobem na uniknięcie tego zjawiska, dającym także możliwość przesunięcia okresu dostarczania energii do pomieszczenia na późniejsze godziny, jest zastosowanie pośredniego systemu zysków słonecznych. Polega on na odizolowaniu wnętrza budynku od bezpośredniego działania promieni słonecznych. Ciepło magazynowane jest przez masywną ścianę (Trombe’a), znajdującą się za przeszkloną powierzchnią. Dzięki szczelinie wentylacyjnej, istniejącej między tymi elementami, możliwe jest przeniesienie zysków ciepła do pomieszczenia.
Metody ogrzewania pasywnego mogą być skuteczne jedynie w budownictwie o małym jednostkowym zapotrzebowaniu na energię do ogrzewania i wymagają zastosowania systemu ogrzewania tradycyjnego o małej bezwładności. Dlatego są to rozwiązania idealne dla budynków energooszczędnych.

Rysunek 14.1 Przykłady pasywnych systemów słonecznych